Kriptoqrafik protokollar rabitə və informasiya təhlükəsizliyini təmin etmək üçün istifadə olunan əsas üsullardır. Aşağıda bəzi əsas kriptoqrafik protokolları təsvir edirəm:
SSL/TLS (Secure Socket Layer/Nəqliyyat Layeri Təhlükəsizliyi): İnternetdə məlumat rabitəsini təmin etmək üçün istifadə olunan protokollar. Veb saytlardakı "https://" prefiksi ilə başlayan bağlantılar SSL/TLS istifadə edərək təhlükəsiz şəkildə şifrələnmiş məlumat ötürülməsini təmsil edir.
SSH (Secure Shell): Uzaqdan giriş və fayl ötürülməsi üçün istifadə edilən təhlükəsiz protokoldur. O, istifadəçilərə uzaq serverlərə daxil olmaq və şifrəli şəkildə əmrləri idarə etmək imkanı verir.
IPsec (Internet Protocol Security): Virtual şəxsi şəbəkələr (VPN) və şəbəkə təhlükəsizliyi üçün istifadə olunan protokol dəsti. IPsec məlumat paketlərini şifrələmək və autentifikasiya etməklə şəbəkə trafikini qoruyur.
PGP/GPG (Pretty Good Privacy / GNU Privacy Guard): E-poçtların şifrələnməsi və rəqəmsal imzaların yaradılması üçün istifadə edilən məşhur açıq açar infrastrukturu. PGP və GPG istifadəçilərə bir-biri ilə təhlükəsiz əlaqə saxlamağa imkan verir.
Kerberos: İstifadəçilərə şəbəkədəki resurslara təhlükəsiz şəkildə daxil olmağa imkan verən autentifikasiya protokolu.
AES (Advanced Encryption Standard): Simmetrik şifrələmə üçün istifadə edilən məşhur alqoritm. O, məlumatların təhlükəsiz şifrələnməsini və şifrəsinin açılmasını təmin edir.
RSA (Rivest-Şamir-Adleman): Asimmetrik şifrələmə üçün istifadə edilən alqoritmdir. Məlumatları şifrələmək və rəqəmsal imza yaratmaq üçün istifadə olunur.
Diffie-Hellman Açar Mübadiləsi: İki tərəf arasında açarların təhlükəsiz mübadiləsi üçün istifadə olunan protokol. Açar mübadiləsi digər kriptoqrafik əməliyyatlar üçün etibarlı zəmin yaradır.
ECDH (Elliptik Əyri Diffie-Hellman): Bu, daha sürətli və daha təhlükəsiz açar mübadiləsini təmin edən Diffie-Hellman açar mübadiləsinə əsaslanan asimmetrik şifrələmə protokoludur.
ECC (Eliptik Əyri Kriptoqrafiya): RSA kimi digər asimmetrik alqoritmləri əvəz edən və daha kiçik açar ölçüləri ilə eyni səviyyədə təhlükəsizlik təmin edən şifrələmə üsuludur.
Bu protokollar gündəlik internet istifadəsindən tutmuş korporativ şəbəkələrə qədər bir çox sahələrdə təhlükəsiz rabitə və məlumatların qorunmasını təmin etmək üçün istifadə olunur. Kriptoqrafiya informasiya təhlükəsizliyinin təməl daşıdır və inkişaf edən texnologiya ilə daim yeni və güclü protokollar hazırlanır.
